Boşanma, bireylerin evlilik birliğini sonlandırma kararı alması ile gerçekleşen hukuki bir süreçtir. Bu süreç, hem duygusal hem de hukuki açıdan oldukça karmaşık olabilir. Evlilik birliğinin sona erdiği durumlarda, boşanma süreci sadece kişisel ve ailevi bir mesele değil, aynı zamanda hukuki bir sorumluluk ve düzenlemeler bütünüdür. Özellikle mal paylaşımı, boşanma sürecinde önemli bir hukuki konu olarak öne çıkmaktadır. Türkiye’de boşanma ve mal paylaşımına dair düzenlemeler, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda yer almakta olup, boşanma sürecinin nasıl işleyeceği ve mal paylaşımının nasıl yapılacağına dair esasları belirlemektedir.

Boşanma Süreci: Genel Çerçeve

Boşanma, hukuken farklı sebeplere dayanarak gerçekleşebilir ve iki ana kategoriye ayrılabilir: Anlaşmalı boşanma ve çekişmeli boşanma.

1. Anlaşmalı Boşanma

Anlaşmalı boşanma, tarafların boşanma kararı alıp, boşanmanın tüm koşullarında mutabık kaldığı, boşanma sürecinin en hızlı ve en az sorunlu olan türüdür. Bu tür boşanma davalarında, taraflar mal paylaşımı, çocukların velayeti, nafaka gibi konularda anlaşmaya varmışlardır. Bu durumda mahkemeye başvurularak boşanma protokolü sunulur ve mahkeme, tarafların bu anlaşmayı onaylayarak boşanmayı kesinleştirir.

Anlaşmalı boşanmanın hızlı ve daha az maliyetli olması, taraflar arasında anlaşmazlıkların bulunmaması ile sağlanır. Ancak, anlaşmalı boşanma için belirli koşulların yerine getirilmesi gerekir. Bu koşullar şunlardır:

• Taraflar, boşanmak istediklerini yazılı olarak beyan etmelidir.
• Taraflar, boşanmanın tüm maddi ve manevi sonuçları hakkında anlaşmalıdırlar.
• Boşanma davasının açılmasından itibaren 1 yıl içinde anlaşmalı boşanma davası açılmalıdır.

2. Çekişmeli Boşanma

Çekişmeli boşanma, taraflar arasında boşanma şartlarında bir anlaşmazlık bulunduğunda, ya da bir tarafın boşanma istemediği durumlarda ortaya çıkar. Bu durumda, boşanma süreci daha uzun sürer ve mahkeme kararları belirli bir süreye yayılarak her iki tarafı da etkileyebilir. Çekişmeli boşanmalarda, mal paylaşımı, nafaka, çocukların velayeti gibi önemli konular mahkeme tarafından belirlenir.

Çekişmeli boşanmalarda en fazla süre alan süreç, taraflar arasındaki mal paylaşımı ve nafaka düzenlemeleri ile ilgilidir. Bu aşamada her iki tarafın da hakları dikkate alınarak nihai bir karar verilir.

Mal Paylaşımı: Hukuki Çerçeve

Boşanma sonrası mal paylaşımı, boşanmış çiftlerin ekonomik ilişkilerinin sonlandırılması sürecidir. Bu süreçte, tarafların elde ettikleri mallar arasındaki payların nasıl bölüşüleceği Türk Medeni Kanunu ile düzenlenmiştir.

1. Mal Rejimleri

Türk Medeni Kanunu, mal paylaşımında farklı mal rejimlerini belirlemiştir. Evlilik birliğinin devam ettiği süre boyunca çiftler arasındaki malların paylaşımı, hangi mal rejiminin geçerli olduğuna bağlıdır. Mal rejimi, evlilik öncesinde belirlenebilir veya evlilik sırasında taraflar arasında seçilebilir. Türkiye’deki başlıca mal rejimleri şunlardır:

• Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi: 1 Ocak 2002’den sonra yapılan evliliklerde otomatik olarak geçerli olan bu rejimde, evlilik süresi boyunca edinilen malların paylaşılması söz konusudur. Bu rejime göre, eşlerden her biri sadece kendi mal varlıkları ile sorumludur, ancak evlilik süresince kazanılan edinilmiş mallar (örneğin gelir, ev eşyası, taşınmazlar gibi) ortak mal sayılır ve boşanma durumunda eşit bir şekilde paylaşılır.

• Mal Ayrılığı Rejimi: Bu rejim, eşlerin her birinin malvarlığının birbirinden ayrı olmasını sağlar. Evlilik süresince edinilen mallar, her eşin kendi malı olarak kabul edilir. Ancak, eşlerden biri malın edinilmesinde diğerinin katkısı olduğunu kanıtlayabilirse, ortak paylaşıma dahil edilebilir.

• Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi: Bu rejim de, eşlerin malvarlıklarını ayrı tutmalarına olanak tanırken, boşanma durumunda paylaşım söz konusu olur. Yani, eşler kendi mal varlıklarında bağımsız olsalar da, boşanma sonrasında ortak edinilen malların paylaşımına dair düzenlemeler yapılır.

• Mal Ortaklığı Rejimi: Bu rejimde eşler, evlilikleri süresince sahip oldukları tüm malları ortak mal olarak kabul ederler. Bu malların paylaşımı boşanma anında eşit olarak yapılır.

2. Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Mal Paylaşımı

En yaygın uygulama olan edinilmiş mallara katılma rejimi, boşanma durumunda malların nasıl paylaşılacağını düzenler. Bu rejim, çiftlerin evlilik boyunca kazandıkları tüm edinilmiş malların eşit bir şekilde paylaşılmasını sağlar. Evlilik süresi içinde eşlerin yaptığı işlere ve katkılara bakılmaksızın, sadece edinilmiş malların paylaşımı yapılır.

Edinilmiş mallar, şu şekilde tanımlanabilir:

• Çalışma sonucu elde edilen maaşlar, primler veya bonuslar,
• Kira gelirleri,
• Şirketlerden elde edilen gelirler,
• Evlilik sırasında alınan taşınmazlar (araba, ev vs.) ve diğer malvarlıkları.

Kişisel mallar ise kişisel tasarruflarla edinilen, özel olarak bir eşin adına alınan mallardır. Örneğin, bir eşin miras yoluyla elde ettiği bir taşınmaz ya da kişisel kullanım için alınan eşya, kişisel mal sayılır ve paylaşımda yer almaz.

3. Paylaşım ve Değerleme

Boşanma sırasında malların paylaşılmasında değerleme yapılması gerekmektedir. Eşlerin sahip olduğu malların değeri, uzman bir bilirkişi tarafından belirlenebilir. Bu değerleme, malların bölüştürülmesinde kullanılır ve eşler arasında adil bir paylaşım yapılmasını sağlar.

Eğer bir eş, diğerine daha fazla mal bırakmak isterse, malın paylaşılmasında denkleme gidebilir ve diğer eşe para ödeyebilir.

4. Nafaka ve Mal Paylaşımı

Boşanma sırasında, özellikle kadın ve çocuklar için nafaka talepleri önemli bir yer tutar. Yoksulluk nafakası, boşanma sonrasında gelir durumu düşük olan eşe ödenen bir yardımdır ve mal paylaşımıyla da doğrudan ilişkilidir. Mal paylaşımı yapılırken, nafaka ödemelerinin de göz önünde bulundurulması gerekebilir.

Sonuç: Boşanma Süreci ve Hukuki Adımlar

Boşanma, her iki taraf için duygusal bir süreç olmakla birlikte, aynı zamanda önemli hukuki adımların atılmasını gerektirir. Boşanma davalarının en kritik aşamalarından biri, mal paylaşımıdır. Türk Medeni Kanunu, boşanma ve mal paylaşımına dair detaylı hükümler sunmakta ve her iki tarafın da haklarını korumayı amaçlamaktadır. Taraflar arasındaki anlaşmazlıkların çözülmesi için mahkeme, her iki tarafın da mali durumunu ve boşanma sonrası haklarını göz önünde bulundurur.

Tarafların boşanma sırasında haklarının korunması için hukuki bir danışmandan veya avukattan yardım alması, sürecin doğru ve adil bir şekilde ilerlemesini sağlar. Bu süreçte, mal rejimi ve yasal haklar hakkında bilgi sahibi olmak, boşanma sürecinde yapılan tüm işlemlerin doğru yapılmasını sağlar.